Djeca Patrasa – Zoran Ferić (Profil knjiga, Beograd, 2008)

Za Ferića sam prvi put čula kad su mi preporučili njegov roman Smrt djevojčice sa žigicama koji mi je pre svega delovao kao čudo, jer čitam nešto na „našem“ jeziku što se može okarakterisati kao horor roman. Tu je bilo sve – misterija na samom početku, sablasni otok, mala zajednica koja zataškava smrt jednog transvestita – prostitutke. Slično kao Tribusonov roman Potonulo groblje koji mi je ostao u sećanju kao nepretenciozna, tanka knjiga prepuna jeze.

Ferićev novi roman Djeca Patrasa ne počinje toliko transparentno sa svojom misterijom. U priči ispripovedanoj iz prvog lica (po svim detaljima, reklo bi se iz ugla Ferićevog alter ega) – gimnazijskog profesora koji se sa ženom doseljava u roditeljsku kuću, sablast se na junake spušta postepeno, ne kao neka nadnaravna sila ili konkretan događaj, već kao da se svi, njima do tada poznati elementi njihovih života iskrivljuju i, zaronjeni u paralelnu dimenziju, pokazuju sasvim novo, zastrašujuće lice.

Sa više strana Ferić crpe ovu sablast – iz nesigurnosti, strahova i paranoja glavnog junaka koji se ne želeći vraća u roditeljski dom primoran da ponovo sretne naizgled pohranjene duhove, kao i iz spleta okolnosti koje preseljenje pokreće – poznanstvo sa komšijskom porodicom.

Na prvoj ravni, posebno u rekapitulaciji sećanja koja Ferić pokreće veoma vešto, podstaknut detaljima u kući (ogledalo spram ulaznik vrata, npr.) neki detalji vuku na nepoznanicu Albaharijevih sredovečnih junaka koji, dolazeći u godine u kojima su bili njihovi očevi kada su ih prezreli ili sažaljevali zbog ćelavosti, bolesti, čudaštva sebi postavljaju pitanja jesam li ja ja, ili sam svoj otac. U ovome Ferić ide korak dalje, tj. konkretnije, pa junakovo batrganje u porodičnim uspomenama vaja u modlama ako ne hororičnih, ono bizarnih slika. Na drugoj ravni, u ispredanju mreže slučajnosti u koje Ferić ubacuje svoje likove, zaliči povremeno na Ostera, pa tako često junak bude u prilici da sebe posmatra sa strane i podvaja se u više navrata kao da ispituje sve moguće varijante sopstvenog života i tako zapanjeno opipava jedno veliko odsustvo na mestu gde bi trebalo da bude.

Otuđenost i strah zbog formi koje su zamenile te međusobne odnose, koja se pre svega ispituje kroz priču o braku dvoje glavnih junaka, nisu povod da ovaj pisac razvuče priču u nekom konremplativnijem smeru, već da svoje junake baca pred misteriozne zagonetke zbog kojih se ova knjiga čita gotovo u jednom dahu.

Plastični opisi kuće, kao i stalno insistiranje na uglovima gledanja, zamenama uloga, čine od ovog romana i preciznu, savršenu knjigu snimanja za film koji bih volela da pogledam.